Νέος Κώδικας Εργατικού Δικαίου – Ριζικές αλλαγές με τον Ν. 5239/2025
Η Ελλάδα εισέρχεται σε μια νέα εποχή για τα εργασιακά. Με τη δημοσίευση του Προεδρικού Διατάγματος 62/2025 (ΦΕΚ Α΄ 121/11-7-2025) και την ψήφιση του Νόμου 5239/2025 (ΦΕΚ Α΄ 178/17-10-2025), με τίτλο «Δίκαιη Εργασία για Όλους: Απλοποίηση της Νομοθεσίας – Στήριξη στον Εργαζόμενο – Προστασία στην Πράξη – Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις και λοιπές διατάξεις», θεσπίζεται ένα νέο, απλουστευμένο και πιο δίκαιο πλαίσιο για τον κόσμο της εργασίας.
Ο νέος Κώδικας Εργατικού Δικαίου επιδιώκει να εξαλείψει τη γραφειοκρατία, να ενισχύσει τα δικαιώματα των εργαζομένων και να δώσει στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα να λειτουργούν με μεγαλύτερη ευελιξία και διαφάνεια.
Οι κύριες αλλαγές συνοψίζονται ως εξής:
Τέλος στα έντυπα – Όλα ψηφιακά
- Η αναγγελία πρόσληψης ολοκληρώνεται με ένα μόνο έγγραφο (Ψηφιακή Αναγγελία Έναρξης Εργασίας).
- Δεν απαιτείται πλέον να υποβάλλονται σε ψηφιακή μορφή στο ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, η σύμβαση εργασίας καθώς και οι τροποποιήσεις αυτής, αλλά αρκεί η ανάρτηση της αναγγελίας πρόσληψης του εργαζομένου και η «Δήλωση Μεταβολής Στοιχείων Εργασιακής Σχέσης» για κάθε μεταβολή
- Καταργούνται τα έντυπα Βιβλίο Αδειών, Ετήσιος Πίνακας Αδειών (Ε11), Ετήσιος Πίνακας Προσωπικού (Ε4)
- Καταργείται η υποχρέωση τήρησης έντυπων εγγράφων στον χώρο εργασίας, όπως τα εκκαθαριστικά σημειώματα αποδοχών του προσωπικού, οι έντυπες ατομικές συμβάσεις εργασίας και το βιβλίο αδειών.
- Δημιουργείται ειδική ηλεκτρονική εφαρμογή μέσω της οποίας ο εργοδότης μπορεί να αναρτά, υποβάλλει και τροποποιεί τις δηλώσεις και τα έντυπα που υποβάλλονται στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ.
- Εισάγεται η εφαρμογή “Ταχείας Πρόσληψης”, η οποία επιτρέπει την άμεση απασχόληση εργαζομένων για περιορισμένο χρόνο, έως δύο ημέρες την εβδομάδα, για την κάλυψη έκτακτων αναγκών.
Νέο πλαίσιο για τις υπερωρίες
- Με το νέο νόμο οι εργαζόμενοι μπορούν να απασχοληθούν υπερωριακά έως τέσσερις (4) ώρες ημερησίως (δηλαδή μέχρι 13 ώρες την ημέρα συνολικά) μέχρι τη συμπλήρωση των 150 ωρών ετησίως σε έναν μόνο εργοδότη. Για κάθε ώρα υπερωριακής απασχόλησης θα καταβάλλεται αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά σαράντα τοις εκατό (40%).
- Ο εργαζόμενος έχει το δικαίωμα να αρνηθεί την παροχή υπερωριακής απασχόλησης υπό την προϋπόθεση ότι η άρνησή του δεν αντίκειται στην καλή πίστη. Ο νέος νόμος προβλέπει ότι η απόλυση του εργαζομένου στην περίπτωση καλόπιστης άρνησης παροχής υπερωρίας θα είναι άκυρη.
- Η υπερωριακή απασχόληση προβλέπεται πλέον και στο καθεστώς εκ περιτροπής εργασίας.
Διευθέτηση χρόνου εργασίας
- Επιτρέπεται η διευθέτηση του χρόνου εργασίας, όπου μπορεί να συμφωνηθεί ότι για μία χρονική περίοδο ο εργαζόμενος θα απασχολείται έως δύο (2) ώρες την ημέρα επιπλέον των οκτώ (8) ωρών (περίοδος αυξημένης απασχόλησης) υπό την προϋπόθεση ότι οι επιπλέον ώρες εργασίας αφαιρούνται από τις ώρες εργασίας μιας άλλης χρονικής περιόδου (περίοδος μειωμένης απασχόλησης).
Το χρονικό διάστημα των περιόδων αυξημένης και μειωμένης απασχόλησης (περίοδος αναφοράς) μπορεί να είναι πλέον από μια εβδομάδα έως δώδεκα (12) μήνες.
- Μετά τη λήξη της περιόδου αναφοράς, τα μέρη είναι ελεύθερα να συμφωνήσουν εκ νέου το ίδιο ή διαφορετικό σύστημα διευθέτησης.
- Οι συμφωνίες περί διευθέτησης του χρόνου εργασίας πρέπει να κατατίθενται στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας.
Ετήσια άδεια αναψυχής
- Ο εργαζόμενος δύναται να αιτηθεί εγγράφως τη λήψη της άδειας του σε περισσότερες περιόδους, εκ οποίων η μία περίοδος πρέπει να περιλαμβάνει υποχρεωτικά έξι (6) εργάσιμες ημέρες επί εξαήμερης εβδομαδιαίας εργασίας και πέντε (5) εργάσιμες ημέρες επί πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας ή προκειμένου περί ανηλίκων των δώδεκα (12) εργασίμων ημερών.
- Η δήλωση γίνεται αποκλειστικά στο ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ εντός του επόμενου μήνα από τη χορήγηση της άδειας.
Προστασία για εργαζόμενους και γονείς
- Το επίδομα γονικής άδειας είναι αφορολόγητο, ανεκχώρητο και ακατάσχετο.
- Επέκταση προστασίας από απόλυση στις ανάδοχες μητέρες,
- Επέκταση της άδειας μητρότητας και σε εργαζόμενη που γίνεται ανάδοχος τέκνου.
Διατάξεις για την υγεία και ασφάλεια
- Ο εργοδότης κατά τη διαδικασία ανάθεσης καθηκόντων τεχνικού ασφαλείας ή/και ιατρού εργασίας, έχει υποχρέωση να υποβάλλει ηλεκτρονικά στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας και κατάσταση με την υλικοτεχνική υποδομή, ιδίως μέσα ατομικής προστασίας και μετρητές βλαπτικών παραγόντων, και το προσωπικό που διαθέτει η ίδια η επιχείρηση για την κάλυψη των υποχρεώσεών της.
- Ο εργοδότης μπορεί να ασκεί ο ίδιος καθήκοντα τεχνικού ασφαλείας στις επιχειρήσεις που υπάγονται στις κατηγορίες Β’ και Γ’ του άρθρου 500 Π.Δ. 62/2025 και απασχολούν έως και είκοσι (20) εργαζομένους και όχι πενήντα (50) που ίσχυε μέχρι σήμερα.
- Υποχρέωση ενημέρωσης του τεχνικού ασφαλείας και του ιατρού εργασίας για κάθε προγραμματιζόμενη μεταβολή στην παραγωγική διαδικασία και τον τρόπο οργάνωσης της επιχείρησης σε θέματα υγείας και ασφάλειας της εργασίας και υποχρέωση να ακολουθεί τις υποδείξεις τους.
- Οι υποδείξεις του Ιατρού Εργασίας και του Τεχνικού Ασφαλείας θα πρέπει πλέον να καταγράφονται αποκλειστικά εγγράφως σε ειδικό βιβλίο, το οποίο τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα της Επιθεώρησης Εργασίας (ΟΠΣ-ΣΕΠΕ).
- Θεσπίζεται υποχρέωση του εργοδότη να αναγγέλλει στην Επιθεώρηση Εργασίας και στον e-Ε.Φ.Κ.Α. την ασθένεια εργαζομένου που οφείλεται στην εργασία, εντός πέντε (5) ημερών από την ενημέρωσή του από τον ιατρό εργασίας, ή από την προσκόμιση διάγνωσης από ιατρό του Ε.Σ.Υ.
- Θεσπίζεται υποχρέωση του εργοδότη να παρέχει στους εργαζομένους του εκπαίδευση καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ) και λαβής Heimlich κατά τους όρους του νόμου.
- Εισάγεται ρύθμιση για τη δημιουργία του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος «ΗΡΙΔΑΝΟΣ» για την τεκμηρίωση και παρακολούθηση θεμάτων υγείας και ασφάλειας.
Κοινωνικοασφαλιστικές διατάξεις
- Απαλλαγή προσαυξήσεων σε ασφαλιστικές εισφορές για υπερεργασία, υπερωρία, νυχτερινή εργασία, εργασία κατά τις Κυριακές και αργίες.
- Για τη χορήγηση επιδόματος κυοφορίας και λοχείας μισθωτών προσμετράται το σύνολο του χρόνου ασφάλισης μισθωτού που έχει διανυθεί στην ασφάλιση του e-Ε.Φ.Κ.Α..
Ψηφιακή κάρτα εργασίας
- Οι επιχειρήσεις που έχουν ενταχθεί στον μηχανισμό της ψηφιακής κάρτας εργασίας και την έχουν ενεργοποιήσει δύνανται να συμφωνούν εγγράφως με τους εργαζομένους τους ευέλικτη προσέλευση μέχρι χρονικό διάστημα εκατό είκοσι (120) λεπτών ημερησίως.
- Η σήμανση της ψηφιακής κάρτας πρέπει να πραγματοποιείται: α) κατά την έναρξη του δηλωθέντος ωραρίου, μετά από τον χρόνο προετοιμασίας προς ανάληψη εργασίας, και β) κατά τη λήξη του δηλωθέντος ωραρίου, πριν από τον χρόνο προετοιμασίας προς αποχώρηση. Στις επιχειρήσεις που ανήκουν κατά κύρια δραστηριότητα, βάσει Κωδικού Αριθμού Δραστηριότητας (Κ.Α.Δ.), στον κλάδο της βιομηχανίας, ο χρόνος προετοιμασίας δεν μπορεί να υπερβαίνει τα τριάντα (30) λεπτά, ενώ στις επιχειρήσεις όλων των άλλων κλάδων δραστηριότητας, ο χρόνος προετοιμασίας δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δέκα (10) λεπτά.
- Η διαπίστωση πλέον του αριθμού των τριών (3) μονών σημάνσεων τον μήνα ανά εργαζόμενο, όταν δεν δικαιολογείται από τη φύση ή την οργάνωση του χρόνου εργασίας ή γεγονός ανωτέρας βίας ή αντικειμενική αδυναμία, και οφείλεται σε αμέλεια του εργαζομένου, συνιστά αιτία ελέγχου από την Επιθεώρηση Εργασίας στο πλαίσιο της ανάλυσης εκτίμησης κινδύνου.
- Προβλέπεται ρήτρα προστασίας του εργαζομένου που απαγορεύει τη μείωση αποδοχών εξαιτίας της ένταξης του εργοδότη στο σύστημα της ψηφιακής κάρτας εργασίας, θεωρώντας την ως βλαπτική μεταβολή όρων εργασίας.
- Θεωρείται υπερεργασία η υπέρβαση ωραρίου λόγω προγενέστερης εισόδου ή μεταγενέστερης εξόδου
- Οι εργοδότες έχουν τη δυνατότητα να συμπεριλάβουν τη σχετική υποχρέωση των εργαζομένων για τη σήμανση της ψηφιακής κάρτας στη σύμβαση εργασίας.
- Ο νόμος προβλέπει κυρώσεις ύψους 3000 ευρώ ανά εργαζόμενο:
- Πέραν των 3 ορφανών χτυπημάτων ανά εργαζόμενο
- Εύρεση εργαζομένου στο χώρο εργασίας παρά τη σήμανση εξόδου
